Cześć. Postanowiłem opisać tu bardziej szczegółowo najpopularniejsze platformy tworzące Fediwersum, skupiając się na perspektywie użytkownika i historii projektów, a omijając kwestie techniczne, poza najważniejszymi dla administratorów serwerów. Na początek Mastodon, czyli platforma mikroblogowa przypominająca funkcjonalnością Twittera.
Jestem przekonany, że będę wielokrotnie modyfikował ten wpis, a może nawet pisał go na nowo, jednak chciałem już go opublikować.
Interfejs Mastodona
Mastodon to projekt zapoczątkowany w roku 2016 przez niemieckiego programistę Eugena Rochko. Był to projekt implementujący protokół OStatus, dzięki czemu użytkownicy Mastodona mogli komunikować się z użytkownikami GNU Social i innych kompatybilnych z GNU Social platform. Wiązało się to jednak z problemami — na wspomnianej platformie nie istniało coś takiego, jak prywatne wpisy, więc interoperacyjność była związana z zagrożeniem prywatności tworzonych wpisów.
Mastodon praktycznie od początku wyróżniał się wygodnym i dobrze prezentującym się interfejsem. Od kiedy śledzę projekt, czyli od roku 2017, pamiętam że strony z widokiem profilu, czy też strona główna, były wielokrotnie projektowane na nowo. Nie można pominąć tego, że początkowo jedynym interfejsem zalogowanego użytkownika był ten oparty o kolumny, wzorowany na TweetDecku — aplikacji do Twittera przeznaczonej do zastosowań profesjonalnych, dostępny obecnie w ustawieniach jako interfejs zaawansowany. Pod wpływem głosów oczekujących prostszego interfejsu, w roku 2019 pojawił się on — oparty o ten wyświetlany na urządzeniach mobilnych, z jedną kolumną i elementami nawigacyjnymi wyświetlanymi po bokach strony. Szybko stał się on domyślnym ustawieniem.
Podkreślam to, ponieważ wielu użytkowników odstraszał wielokolumnowy interfejs, choć nie jest to problem na który nie było rozwiązania. Mogliśmy znaleźć wiele dodatkowych aplikacji webowych lub dekstopowych, służących jako alternatywny interfejs do Mastodona, jak Halcyon, będący klonem (poprzedniego interfejsu) Twittera.
Zaawansowany interfejs kolumnowy Mastodona
Wspomniałem o OStatus. W roku 2017, w Mastodonie pojawiła się obsługa świeżego wtedy protokołu ActivityPub, który obecnie jest rekomendacją W3C. Standard ten, w przeciwieństwie do OStatus, przewiduje opcje prywatności wykorzystywane przez Mastodona, więc inne platformy decydujące się na kompatybilność z nim powinny implementować je prawidłowo. Choć Mastodon zrezygnował z obsługi OStatus w roku 2019, platformy obsługujące OStatus zwykle implementują obecnie też ActivityPub — przykładowo, aktywnie rozwijany fork GNU Social obsługuje AP, choć spora część serwerów i użytkowników tej platformy przeniosła się np. na Pleromę.
GNU Social, jako nastoletni projekt, doczeka się osobnego wpisu.
Na popularność Mastodona (ponad 4 miliony użytkowników) wpłynęło kilka wydarzeń, jak zmiana polityki moderacyjnej Tumblra czy afera Cambridge Analytica, choć należy podkreślić, że nie wszyscy nowi użytkownicy zostają tam na stałe.
Chwaląc interfejs nie sposób wskazać go jako jedną z przyczyn popularności Mastodona. Znajdziemy mało projektów open source, które są proste w użyciu, funkcjonalne i dobrze wyglądają. Wystarczy zajrzeć na stronę projektu, która dobrze wyjaśni koncepcję federacji i działanie Mastodona nowym użytkownikom, a także wskaże serwery do rejestracji.
Dobrze, opisałem szczątkowo historię projektu, bo przecież nie ma sensu opisywać, co pojawiło się w danej wersji. Przejdźmy do tego, na co pozwala nam Mastodon.
Jak wspomniałem, to platforma mikroblogowa wzorowana na Twitterze pozwalającą na tworzenie wpisów o długości do 500 znaków (jeszcze zanim Twitter zwiększył limit ze 140 do 280 znaków), zawierających filmy, zdjęcia, pliki dźwiękowe (rok wcześniej, niż Twitter zaczął pozwalać na nagrywanie tweetów audio) lub ankiety. Tworząc wpis, możemy wybrać jedną z czterech opcji prywatności. Użytkownicy mogą obserwować innych użytkowników, a także dostawać powiadomienia o ich nowych wpisach. Wpisy innych użytkowników możemy polubić, skomentować, udostępnić (podbić) lub dodać do zakładek. Poza standardową chronologiczną osią czasu na wpisy obserwowanych kont, znajdziemy też oś czasu wpisów z całego serwera i wpisów z części federacji znanej serwerowi. Możemy tworzyć listy składające się z części użytkowników których obserwujemy. Dostępny jest też katalog użytkowników, gdzie znajdziemy konta osób, które zgodziły się na wyświetlanie ich w tym katalogu.
Użytkownicy i administratorzy mają dostęp do narzędzi moderacyjnych, które szerzej opisałem w moim wpisie dotyczącym moderacji w sfederowanych sieciach społecznościowych. Te widoczne dla użytkownika są zbliżone do dostępnych na Twitterze.
Funkcje te (jak i ogrom niewymienionych tutaj) nie są zaskakujące, są dość typowe dla platformy mikroblogowej, więc nowy użytkownik poczuje się jak u siebie. Dopracowany onboarding sprawi, że mechanizm federacji nie tylko przestanie być utrudnieniem w zrozumieniu sieci, ale zaczniemy go doceniać. Jak coś, zawsze dostępna jest oficjalna dokumentacja i oczywiście przyjazna społeczność.
W przeciwieństwie do Twittera, otwarty charakter sieci nie utrudnia tworzenia aplikacji, botów i innych narzędzi wykorzystujących API platformy więc znajdziemy wiele dopracowanych i funkcjonalnych aplikacji do korzystania z Mastodona, tym mobilnym poświęciłem osobny artykuł. W przygotowaniu jest też oficjalna aplikacja na system iOS, choć wielu użytkowników zadowala webowa wersja Mastodona.
Nie ma tu domyślnie reklam, jakiegokolwiek śledzenia czy dobierania treści przez nieznane nam algorytmy, co jest standardem na niezależnych platformach społecznościowych.
Teraz o tym, czego brakuje — według strony projektu na GitHubie (według liczby reakcji), najczęściej oczekiwanymi przez użytkowników funkcjami są: możliwość zablokowania odpowiedzi na wpis, możliwość obserwowania hashtagów, tworzenia wpisów wewnętrznych dla serwera, wyświetlania lokalnej osi czasu innych hashtagów, uwierzytelniania kluczem sprzętowym i grupy. W niedalekiej przyszłości możemy spodziewać się obsługi kręgów (tak jak w Google+, implementacja jest już gotowa), przejścia ze statycznych podstron dla niezalogowanych użytkowników na oparte o JavaScript i oczywiście wspomnianej oficjalnej aplikacji mobilnej, a także wielu mniejszych zmian.
Staram się o tym wspominać, więc dodam — rozwój Mastodona jest finansowany na profilu autora na portalu Patreon, profilu projektu na OpenCollective i dedykowanej platformie dla wyższych progów.
Mastodon, będący najpopularniejszą zdecentralizowaną platformą społecznościową tworzącą Fediwersum, jest prawdopodobnie najlepszym wyborem dla nowych użytkowników i, jeżeli ktoś nie znał projektu wcześniej, ciekawą platformą do wypróbowania. Zachęcam każdego do rejestracji na jednym z wybranych serwerów i zostania częścią tworzącej się tam społeczności.
https://fediverse.pl/blog/mastodon-najwiekszy-sfederowany-mikroblog/
Jedną z charakterystycznych dla platformy Mastodon cech, które nie zawsze są odbierane przez nowych użytkowników jako zalety jest brak oficjalnej aplikacji mobilnej. Sprawia to, że nowi użytkownicy często szukają takiej aplikacji, z której będą najbardziej zadowoleni. Czy jest to jednak rzeczywiście problem?Jeżeli szukaliśmy w przeciągu ostatnich lat nieoficjalnej aplikacji dla popularnej platformy społecznościowej takiej jak Twitter czy Facebook, zapewne łatwo zauważyliśmy, że w przypadku pierwszego mają one znacznie ograniczoną funkcjonalność (względem oficjalnej aplikacji, jak i tego, co nieoficjalne aplikacje oferowały kiedyś), a w przypadku tego drugiego, znajdziemy tylko co najwyżej nakładki na przeglądarkową wersję Facebooka. Czy wynika to z braku umiejętności twórców lub braku zapotrzebowania na takie aplikacje? A może to po prostu łatwy skok na kasę ze strony twórców? Nic z tych rzeczy.
Dzieje się tak, ponieważ wspomniane platformy zadecydowały o ograniczeniu funkcjonalności interfejsu programistycznego wykorzystywanego przez te aplikacje. Przyczyną jest przede wszystkim utrudniona monetyzacja — nieoficjalne aplikacje do Twittera mogą nie wyświetlać reklam na których zarabia Twitter. Mogą wyświetlać za to własne lub nie wyświetlać innych. W przypadku Mastodona i podobnych platform wygląda to inaczej — zdecydowana większość Fediwersum nie korzysta z reklam. Nie ma więc interesu w takich ograniczeniach. W przypadku Mastodona, jego webowy interfejs korzysta z dokładnie tego samego interfejsu programistycznego, co nieoficjalne aplikacje, więc mogą one oferować dokładnie te same funkcje.
Część aplikacji może z pewnych powodów blokować dostęp do wybranych instancji. Jest to ideologiczna decyzja ich twórców, lecz ponieważ dotyczy to jedynie części sieci, a w przypadku otwartoźródłowych aplikacji znajdziemy również wersję pozbawione tego ograniczenia, postanowiłem nie wykluczać ich z listy. O zjawisku zapewne napiszę więcej w artykule poświęconym problemie moderacji w zdecentralizowanych sieciach.
Czy potrzebujesz aplikacji do Mastodona?
Z ostatniego zdania poprzedniego akapitu, łatwo wywnioskować w drugą stronę, że korzystając z Mastodona w przeglądarce mamy dostęp do tych samych funkcji, które oferują nam aplikacje. W przeciwieństwie do np. Facebooka, nie ma tu funkcji, które w przeglądarce dostępne są tylko w wersji komputerowej. Właściwie, nie ma tu oddzielnej wersji mobilnej. Interfejs webowy Mastodona jest dopracowaną PWA (progressive web app). Co to znaczy?
Oznacza to w praktyce to, że tworzy doświadczenie zbliżone do natywnej aplikacji, takiej którą instalujesz ze sklepu z aplikacjami. Możesz ją dodać do pulpitu, dostajesz powiadomienia, działa płynnie, odpowiednio reaguje na błędy połączenia z Internetem itd. Jeżeli korzystasz z Androida (bo iOS nie obsługuje powiadomień push w przeglądarce), polecam zostać przy PWA.
Jeżeli nie przekonuje Cię to, przedstawię kilka popularnych aplikacji do obsługi Mastodona na systemy Android i iOS.
Aplikacje na AndroidaTusky
Interfejs aplikacji Tusky
To najpopularniejsza aplikacja do korzystania z Mastodona. Wyróżnia się prostym o wygodnym interfejsem. Oprócz blokady możliwości logowania na jednym serwerze, może brakować tu powiadomień push, które są dostępne choćby w Fedilab. Mimo tego, polecam spróbować. Może wystarczyć.
Pobierz w F-Droid
Pobierz w Play Store
Kod źródłowyFedilab
Interfejs aplikacji Fedilab
Fedilab (dawn. Mastalab) jest aplikacją pozwalającą na korzystanie z popularnych platform w Fediwersum, poza Mastodonem i Pleromą jest to więc choćby Pixelfed czy PeerTube. Aplikacja jest bardzo funkcjonalna, zawiera wiele możliwości pozwalających na dostosowanie jej, w tym utworzenie własnego motywu. Osobom dbającym o prywatność spodobają się choćby możliwości zamiany linków do Twittera i YouTube na odpowiednio Nittera i Invidious, inni polubią możliwość wygodnych interakcji z wpisami z użyciem wielu kont jednocześnie, a jeszcze inni będą chętnie korzystać z karty wyświetlającej grafikę spod hashtagu #mastoart.
Pobierz w F-Droid
Pobierz w Play Store
Kod źródłowyTwidere
Interfejs aplikacji Twidere
Twidere jest aplikacją pozwalającą na korzystanie zarówno z Twittera, jak i Mastodona (i kompatybilnych) oraz StatusNet/GNU Social. Dlatego postanowiłem ją wyróżnić. Niestety, przy tym wszystkim nie jest tak konsekwentna w implementowaniu funkcjonalności Mastodona. Oferuje jednak dużo opcji pozwalających choćby dostosować wygląd czy interfejs.
Autorzy Twidere obecnie tworzą nową, wieloplatformową aplikację TwidereX, która początkowo będzie obsługiwać wyłącznie Twittera, a także oficjalną aplikację Mastodona przeznaczoną na iOS. O tym parę zdań niżej ⬇️
Pobierz w F-Droid
Pobierz w Play Store
Kod źródłowyAplikacje na iOSJuż niedługo 👀
Może warto rozpocząć przedstawianie aplikacji do Mastodona na iOS informacją, że powstaje oficjalna aplikacja. Wpis wyjaśniający dlaczego ta aplikacja jest tworzona znajduje się na blogu projektu.
Toot!
Interfejs Toot! (apps.apple.com)
Choć jest płatną aplikacją, to jedna z najczęściej polecanych przez użytkowników. Jest funkcjonalna i ładnie wygląda, w wygodny sposób przedstawia wątki, pozwala na przełączanie między kontami…
Amaroq
Interfejs Amaroq (apps.apple.com)
Aplikacja którą pamiętam praktycznie od kiedy korzystam z Mastodona. Prosta, lekka, otwartoźródłowa, warto wypróbować.
Pobierz w App Store
Kod źródłowyMetatext
Interfejs Metatext (metabolist.org)
Metatext to dość nowa, lecz funkcjonalna, implementująca większość funkcji Mastodona bezpłatna aplikacja. Ma przejrzysty, dobrze wyglądający interfejs. Autor Metatextu podkreśla dopracowaną dostępność aplikacji.
Pobierz w App Store
Kod źródłowyhttps://fediverse.pl/blog/najlepsze-aplikacje-do-mastodona-dla-androida-i-ios/
Najlepsze aplikacje do Mastodona (dla Androida i iOS) -
Przedstawię tu kilka popularnych aplikacji do obsługi Mastodona na systemy Android i iOS.fediverse.pl
